Danas je 5. jul 2021. godine. Kako? Da li smo se preselili u parlaleni unverzum? Da li je u pitanju neki vremeplov za koji nismo čuli? Ne, ništa od toga. Danas bi bio ovaj datum da nemamo prestupne godine.
Da li ste se nekad pitali zašto je svaka četvrta godina prestupna ili zašto februar ima manje dana od ostalih dana? Šta se dešava bez prestupnih godina? Pa ne mnogo, bar na početku.
Ali malo po malo, kalendarska godina ne bi bila sinhronizovana sa solarnom godinom. To je zato što naša kalendarska godina obično traje 365 dana. Ali ne baš. Zapravo je potrebno 365 dana, 5 sati, 48 minuta i 45 sekundi da Zemlja završi svoje putovanje oko Sunca.
Svake godine kalendar zaostaje oko jedne četvrtine dana iza solarne godine. Vremenom će 1. januar doći ranije zimi, a potom i u jesen. Poslije oko 780 godina, novogodišnji dan bi se poklopio sa ljetnjim solsticijom, piše “Los Anđeles tajms” .
To pretpostavlja da započinjete brojanje iz vremena Julija Cezara i Kleopatre 46. godine prije nove ere. Preko Kleopatre, Cezar je sreo egipatske astronoma na njegovim putovanjima u Aleksandriju. Egipćani su shvatili nešto što su Rimljani propustili: Dani se ne uklapaju u godinu.
Svake godine ima oko 365.2422 dana. A taj se broj smanjuje kako sile plime polako usporavaju Zemljinu orbitu.
– Sat koji koristimo nije toliko tačan koliko nam treba u modernom društvu – rekao je David Eving Dankan, autor knjige “Kalendar: Epska borba čovječanstva za određivanje istinite i tačne godine.”
Otkud prestupna godina i 29. februar?
Prema Cezarovom novom kalendaru, Rimsko carstvo bi imalo tri 365-dnevne godine, a zatim jednu godinu od 366 dana. Tako bi se kalendar uskladio sa solarnom godinom prije nego što su se previše udaljile. Dakle, svaka godina trajala bi 365,25 dana.
Do tada su Rimljani koristili lunarni kalendar. Tako je Cezar 46. godine prije Hrista dodao 80 dana u kalendar i taj period je postao poznat i kao “godina zbrke”.
Nažalost, Cezarov plan da svake četiri godine doda prestupnu godinu u kalendar bio je malčice pretjeran.
Dankan je izračunao da tako razlika između solarne i kalendarske godine iznosi 11 minuta i 14 sekundi. Možda ne zvuči mnogo, ali nakon četiri godine kalendari bi se razlikovali za 45 minuta. Poslije 125 godina, ta razlika bi bila jedan dan.
Srednjevjekovne reforme
Julijanski kalendar ostao je nepotvrđen 1.600 godina. Napokon, sredinom 1570-ih, papa Grgur XIII bio je ubijeđen da nešto treba učiniti. Datumi su bili toliko slobodni da je bilo teško pratiti praznike, posebno Uskrs. Tako je organizovao reformu kalendara sa ciljem da utvrdi kada je Uskrs – i svaki drugi dan.
Komisija za reformu potvrdila je da Julijanski kalendar prečesto dodaje prelazne dane. U stvari, izračunali su da se već nakupilo 10 dana “viška” i da se toliko razlikuju kalendari.
Zatim je ta reformacijska komisija preporučila uklanjanje tih 10 dana iz kalendara i dodavanje pravila u sistem prelazne godine: preskočite tri od četiri prelazne godine koje su završile sa “00”. Odnosno, ako je godina bila djeljiva sa 400, ostao je prelazni dan. Zbog toga je 2000. bila prestupna godina. Ali 1900, 1800 i 1700 nisu. Prelazni dan će biti preskočen 2100. godine, ako gregorijanski kalendar ostane nepromijenjen za 80 godina.
Rimokatoličke zemlje brzo su usvojile papin novi kalendar. Ali protestantske zemlje su bile sumnjičave prema ediktima iz Rima. Mnogi od njih nisu prihvatili kalendar do 1775. godine. Britanija i njene američke kolonije prešli su na promjenu 1752. godine, rekao je Dankan. Do tada su morali da preskoče 11 dana da bi “stigli” gregorijanski kalendar.
Gregorijanski kalendar takođe ima svoje mane. Svake godine pravi se višak za oko 26 sekundi, što će, prema Dankanovim riječima, napraviti čak jedan dodatni dan 4909. godine.
Novi kalendari
Francuzi su 1792. uveli kalendar koji je imao 12 mjeseci od 30 dana. Svaka nedjelja imala je 10 dana, a dodavali bi pet dana (ili šest u prelaznoj godini) na kraju svake godine i ti dani bi se proslavljali kao praznici.
Još jedan kalendar predstavljen 1902. godine sadržavao je 13 mjeseci sa 28 dana svaki. Svaki mjesec bi počeo u nedjelju i završio u subotu. Svaka godina bi se završila “danom godine”. U prestupnim godinama sredinom godine bi se dodao i prelazni dan.
Izvor i foto: Cdm
Tekst objavila: Ljilja Brajković
